حجیت اصول لفظیحجیت اصول لفظی، صحّت استناد به اصول لفظی حاکم بر محاورات عرفی است. ۱ - تعریفحجیت اصول لفظی، به معنای صحت استناد و احتجاج به آنها در برابر مولا و خصم هنگام شک در مراد متکلم است که لازمه آن منجّزیت در صورت اصابت به واقع و معذّریت در صورت عدم اصابت به واقع می‌باشد. ۲ - مهم‌ترین دلیل حجیت اصول لفظیمهمترین دلیل حجیت اصول لفظی، بنای عقلا است. عقلا برای ظاهر سخنان خود اعتبار قائل‌اند، و به احتمال خلاف ظاهر و احتمال اراده اهمال و اجمال از سوی متکلم اعتنا نمی‌کنند. هم چنین هر گاه در سخن یا نوشته‌ای، مجاز، تخصیص، تقیید و یا تقدیر احتمال داده شود، این احتمال مانع از عمل به ظاهر سخن و نوشته ایشان نمی‌شود. به همین سبب، ظواهر الفاظ و مکاتبات در میان آنها حجیت دارد. بنابراین، اعتذار از جانب شنونده در مخالفت با معنای حقیقی و گفتن این جمله به گوینده که شاید تو معنای مجازی را در نظر گرفته باشی، پذیرفته نیست؛ هم چنان که از طرف گوینده نیز این اعتذار صحیح نیست که بگوید: من معنای مجازی را در نظر داشتم، تو چرا به معنای حقیقی کلام من تمسک نموده‌ای ضمن این که آنها به احتمال اشتراک و نقل نیز ترتیب اثر نمی‌دهند. ۳ - دلیل بنای عقلا، مورد تایید شارعین بنای عقلا در عمل به اصول لفظی هنگام شک در مراد متکلم، مورد تایید قانون گذار اسلام نیز هست، زیرا اگر آن را امضا نکرده بود باید ردع از آن را به آگاهی همه می‌رساند، در حالی که چنین کاری را نکرده یا دست کم دلیلی بر آن وجود ندارد. [۲]
مبادی فقه و اصول، فیض، علیرضا، ص (۹۱-۹۰).
[۳]
اصول فقه، محمدی، علی، شرح ج۱، ص۷۹.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۹۵، برگرفته از مقاله «حجیت اصول لفظی». |